Suriye, on yılı aşkın bir süredir devam eden çatışmaların ardından yeni bir döneme adım atmaya çalışıyor. Bu süreçte, ülkenin yeniden yapılanması ve toplumsal yaralarının sarılması, sadece Suriye’nin değil, aynı zamanda bölgenin geleceği için büyük bir önem taşımaktadır. Göç ve Diaspora Vakfı olarak, 2024 yılının Aralık ayında gerçekleştirdiğimiz saha gözlemleri ve analizlerle, Suriye'nin yeniden inşa sürecine dair kapsamlı bir perspektif sunmayı amaçladık. Bu rapor, Suriye'nin yeniden yapılanma sürecindeki temel sorun alanlarını ve fırsatları ele alırken, Türkiye’nin bu süreçte oynayabileceği rolü detaylandırmaktadır. Türkiye’nin tarihsel bağları, bölgesel tecrübesi ve kalkınma alanındaki başarıları, Suriye'nin yeniden inşa sürecine önemli katkılar sunabilecek bir zemin oluşturuyor. Rapor, Türk-Suriye işbirliğinin hem iki ülke ilişkilerini derinleştirebileceği hem de bölgesel istikrarın sağlanmasına katkıda bulunabileceği gerçeğini vurgulamaktadır. Raporda, Şam'daki hükümet yapısından altyapı projelerine, ekonomik krizden toplumsal mutabakata kadar pek çok konu başlığı ele alınmış ve somut öneriler sunulmuştur. Bu çalışma, yalnızca mevcut durumu analiz etmekle kalmamış, aynı zamanda Suriye’nin geleceğini şekillendirebilecek fırsatları da ortaya koymuştur. Suriye halkının Türkiye’ye duyduğu güven ve destek beklentileri, iki ülke arasındaki işbirliğini daha ileri taşıma sorumluluğunu beraberinde getirmektedir. Bu bağlamda, sunulan bu raporun, ilgili taraflara rehberlik etmesi ve Suriye’nin yeniden yapılanma sürecine katkıda bulunacak politikalar geliştirilmesine ilham vermesi dileğiyle...
 
Rapor linki: <a title="Suriye Saha Gözlem Raporu" href="https://gocvediaspora.org/public/publish/0/9/suriye-saha-gozlem-raporu-son.pdf" target="_blank">Suriye Saha Gözlem Raporu</a>

Suriye iç savaşının başlamasından bu yana Türkiye, milyonlarca Suriyeliye ev sahipliği yapmıştır. Bu raporda, geçici koruma statüsündeki Suriyeli göçmenlerin demografik özellikleri (yaş, cinsiyet, eğitim, çalışma durumu) ve savaş sonrası dönüş süreçleri güncel verilerle incelenmiştir.
2024 yılı itibarıyla Türkiye’deki Suriyelilerin eğitim alma oranı artış göstermiş ancak dil bariyerleri ve sosyal uyum sorunları nedeniyle entegrasyonda zorluklar devam etmektedir. Genç yaş gruplarında eğitime katılım daha yüksekken, yetişkinlerde bu oran düşüktür. Çalışma hayatında yer alan göçmen sayısı ve eğitime katılım oranları, görsellerle desteklenerek sunulmuştur.
Raporda, Türkiye’de kalmayı tercih edenler için dil kursları, mesleki eğitim programları ve istihdam olanaklarının artırılması önerilmiştir. Ülkelerine dönen veya dönmeyi planlayanlar için ise güvenli, gönüllü ve onurlu dönüş süreçlerinin uluslararası işbirliğiyle desteklenmesi gerektiği vurgulanmıştır.
Rapor, hem Türkiye’de kalan hem de Suriye’ye dönen göçmenlerin eğitim politikalarını geliştirmek ve bilgi kirliliğini azaltmak adına akademisyenler, gazeteciler ve politika yapıcılara rehber olmayı hedeflemektedir.
Rapor linki: <a href="https://gocvediaspora.org/public/publish/0/8/turkiyeden-suriyeye-gelecegin-insasi-egitim-ra.pdf" target="_blank">Türkiye'den Suriye'ye Geleceğin İnşası: Eğitim Raporu</a>

Suriyeli Mültecilerin Sosyal Yaşamı
 
Suriyeli mültecilerin Türkiye’deki varlığı, ülkedeki ekonomik darboğaz ve Kuzey Suriye’deki operasyonlarla birlikte hem sosyal hem de siyasi arenada ciddi bir tartışma konusu olmaktadır. Suriyelilerin daha çok sorunlarla ilişkilendirildiği böylesi bir iklimde, Suriyeli mültecilerin sosyal yaşamlarını merkezine alan, boş zamanlarında neler yaptıklarını ve yaptıkları bu aktivitelerinde karşılaştıkları sorunları ele alan bir yazı yazmak ilk başta garip gelebilir, nihayetinde böyle bir çalışma Suriyelilerin hayattan nasıl zevk aldıklarını ve nasıl “eğlendiklerini” odağına almaktadır. Bu bağlamda kendimize sormamız gereken sorulardan biri şu; “Mültecilerin eğlenmeye hakkı var mıdır?” Doktora tezim kapsamında yapmış olduğum çalışmaya ilham veren şey, Suriyeli mülteciler ile ilgili hem sosyal medya hem de gerçek hayatta artan bir şekilde karşılaştığım; “askerlerimiz Suriye’de şehit olurken, Suriyeliler burada keyif yapıyor, sahillerimizde nargile içiyor” söylemi oldu (DHA, 2016; Erdogan-Ozturk &amp; Isik-Guler, 2020; T24, 2018). İncelediğim çoğu araştırmada Suriyelilerin iş hayatında sömürüye, sosyal hayatta ise dışlanmaya maruz kaldığına yönelik veriler olmasına rağmen ortaya çıkan “sahilde nargile içen Suriyeli” kalıpyargısı (stereotype) dikkatimi çekti ve Suriyeli mültecilerin boş zamanlarında neler yaptıklarına dair bir çalışma yapmaya karar verdim.
 
“Mültecilerin eğlenmesi” sadece Türkiye’de değil, dünyada da pek alışık olunan bir olgu olmadığında olsa gerek ki göçmenlerin boş zaman aktivitelerini (leisure) ele alan çalışmaların yeterli olmadığını görüyoruz (Horolets, 2012; Stodolska, 1998). Örneğin, yapılan bir çalışmaya göre boş zaman aktiviteleri ile ilgili çeşitli dergilerde yayınlanan 3,669 makaleden sadece 12 tanesi göç ve boş zaman aktivitelerini ele almıştır (Hasmi et al., 2014). Var olan çalışmalar ise anlamlı, amaçlı ve yapılmasından zevk alınan boş zaman aktivitelerin mültecilerin geldikleri topluma olan adaptasyon ve entegrasyonundan önemli bir rol aldığını göstermektedir (Stack &amp; Iwasaki, 2009). Boş zaman aktivitelerin entegrasyonda oynadığı rolün önemini gösteren bir başka çalışma ise Birleşik Krallık İçişleri Bakanlığı tarafından entegrasyon sürecini izlemek ve konuyla ilgili etkili stratejiler ortaya koymak geliştirilen İçişleri Bakanlığı 2019 Entegrasyon Göstergeleri Çerçevesi’dir. Bu Çerçeve’de boş zaman aktiviteleri, bu çerçevenin temellendiği önceki çalışmanın aksine temel bir unsur olarak kategorize edilmiştir (Ndofor-Tah et al., 2019). Boş zaman aktivitelerinin, göçmenleri misafir eden ülkenin kültürünü öğrenmesinde, yerli toplumla sosyal ilişkiler geliştirmesinde, dil öğrenimi ve genel refahlarını artırmalarında oynadığı olumlu role dikkat çekilmiştir. Buna göre boş zaman aktiviteleri hem entegrasyonu geliştirmek için bir araç hem de entegrasyonun gerçekleştiğini gösteren bir kanıt olarak öne çıkmaktadır. Bu bakımdan, on yılı aşkındır ülkemizde yaşayan, iyi kötü ekonomik hayata entegre olan Suriyeli mültecilerin gerçek anlamda sosyal ve kültürel entegrasyonu için boş zamanlarında neler yaptıklarına ve burada karşılaştıkları sorunlara bakmak gerekmektedir. Çünkü boş zaman aktivitelerinin ayrımcılığa, etnik ve kültürlerarası gerilimlere ve çatışmalara yol açtığını gösteren çalışmalar da bulunmaktadır (Stodolska, 2015).
 
Yukarıda bahsettiğim boşluğu doldurmak  ve bu anlamda bir farkındalık oluşturmak için çoğunluğu İstanbul’da yaşan farklı sosyal sınıflardan 48 Suriyeli ile bir çalışma yürüttüm. Çalışmanın verisi hem katılımcılar ile yapılan derinlemesine görüşmelerden, hem de katılımcıların evlerine, çalıştıkları yerlere ve sosyalleştikleri kafe ve restoranlar yapılan ziyaretlerden elde edilen gözlemlerden oluşmaktadır. Yapılan görüşmelerde ilk olarak katılımcıların boş zaman aktivitelerinden (leisure)<a href="#_ftn1" name="_ftnref1">[1]</a> ne anladıklarını, sonrasında hem Suriye’de hem de Türkiye’de ne tür boş zaman aktivitelerini yaptıklarını sordum. Buna göre, boş zaman aktivitelerinin Suriyeli mültecilerin hayatında önemli bir yer işgal ettiğini, bu anlamda katılımcıların kendilerini Türklerden farklı olarak gördüklerini tespit ettik.
 
Katılımcılar, Türk toplumunun iş temelli bir yaşam sürdüğünü, boş zaman aktivitelerine yeterince önem vermediklerini sıklıkla dile getirmişlerdir. Katılımcıların Suriye’de yaptıkları boş zaman aktivitelerinin daha çok aile temelli olduğunu, bu anlamda aile ve akraba üyeleri ile birlikte zaman geçirebildikleri akraba ziyaretleri, piknik ve kamp gibi aktivitelerin öne çıktığını tespit ettik. Türkiye’de ise benzer aktivitelerde devam ettiğini fakat özellikle de kırsal kesimden gelen katılımcılar için hem aktivitelere katılımın artığını, hem de yapılan aktivite türlerindeki çeşitliliğin artığını gözlemledik. Örneğin, akraba ziyaretlerinin Türkiye’de daha da önemli hale geldiğini, bu durumun oluşmasında ise azınlık psikolojisi ve karşılaştıkları dışlamanın etkili olduğu gördük. Bir diğer dikkat çekici nokta ise Fatih ilçesinin katılımcılar için önemli bir boş zaman alanı olarak ortaya çıkmasıdır.  Buradaki Suriyeli kafe, restoran ve marketlerin varlığı, Fatih camii ve ilçenin muhafazakar demografisi; Suriyelilerin kendilerini azınlık hissetmedikleri, dışlanma korkusu olmadan rahatça sosyalleşebildikleri bir ortam yaratmıştır. Örneğin, bazı katılımcılar buraya kendilerine Suriye’yi hatırlattığı için, bazen de sadece etrafta Arapça konuşan insanları duymak için buraya geldiklerini ifade etmişlerdir. Dolayısı ile boş zamanlarınızda neler yapıyorsunuz sorusuna en çok verilen cevap Fatih’e gidiyoruz olmuştur. Fatih bir bakıma Suriye yemeklerini yiyebildikleri, Fatih Camii’nde din kardeşleri ile birlikte ibadet ettikleri ve dışarı çıktıklarında kendileri gibi insanları görebildikleri, bir diğer ifade ile kendilerini “evde” ve “normal” hissettikleri bir yer olmaktadır. Katılımcılar için bir diğer önemli boş zaman aktivitesi ise STK’ların etkinlikleri olmaktadır, katılımcılar bu etkinliklere hem katılımcı hem de gönüllü olarak çeşitli roller almaktadır. Bu hem diğer Suriyelilerle hem de Türklerle bir araya gelebildikleri önemli bir sosyal mecra olmaktadır. Son olarak, katılımcıların genel olarak maaliyeti düşük olan boş zaman aktivitelerini tercih etmek zorunda kaldıklarını gözlemledik. Örneğin, parkta yürüyüş yapmak, deniz kenarına gitmek, evde zaman geçirmek veya akraba ziyaretine gitmek ve sosyal medyada vakit geçirmek gibi faaliyetler tercih edilmektedir.
 
Suriyeli mülteciler, boş zaman aktivitelerinde  çeşitli kısıtlar ile karşılaşmaktadır. Doğal olarak, yerli toplumdan farklı olarak Suriyelilerin mülteci olmalarından kaynaklı kısıtların varlığını gözlemledik. Bu kısıtları, Crawford ve arkadaşlarının (1991) (Crawford et al., 1991) geliştirdiği boş zaman kısıtları modeline göre kategorilere ayırdığımızda, Suriyeli mültecilerin en çok yapısal kısıtlardan etkilendiğini, bunu kişisel ve kişilerarası kısıtların izlediğini tespit ettik.
 
Sırasıyla incelemek gerekirse, yapısal kısıtlar arasında hukuki durum, toplumsal cinsiyet normları ve dil bilgisinden kaynaklı kısıtların öne çıktığını tespit ettik. Örneğin, hukuki statülerinden dolayı Suriyeli mülteciler kayıtlı oldukları illerin dışına çıkmak için bir izin sürecine tabiler, bu durum gezi veya tatil gibi nedenlerle seyahat özgürlüklerini kısıtlamaktadır. Örneğin, bir katılımcı yaşadığı bir olayda bir polis memuru tarafından durdurulduğunu ve seyahat nedeninin sorulduğunu aktardı, cevap olarak eğlenmek için olduğunu söylediğinde ise polis memurunun şöyle cevap verdiğini söyledi:
“Hayır, evine git. Senin eğlenmeye ihtiyacın yok. Sen Suriyelisin…” (Zuhair, erkek, orta sınıf).
 
Benzer şekilde hukuki durumlarından dolayı, legal iş piyasasına ulaşmaları da zor olmaktadır, bu ise gelirlerini etkilemekte ve boş zaman aktivitelerine ayıracakları zaman ve parayı doğrudan etkilemektedir. Bir başka yapısal kısıt ise toplumsal cinsiyet normları olmaktadır. Suriyeli kadınların çoğu boş zaman aktivitelerine toplumsal cinsiyet normları ve rollerinden kaynaklı olarak katılamadığını veya erkelere oranla az katılabildiğini gözlemledik. Örneğin, katılımcıların kendi başlarına evden dışarı çıkamadıklarını, bazı durumlarda ailelerinden şiddet gördüklerini, bazı durumlarda özgürlüklerine kavuşmak için evliliği bir kurtuluş olarak gördüklerine şahit olduk. Bazı Suriyeli kadınların mahalle baskısından dolayı Suriyelilerin olmadığı Kadıköy, Beşiktaş ve Taksim gibi ilçelerde boş vakitlerini değerlendirdiklerini gözlemledik. Son olarak, Türkçe’nin aradan geçen zamana rağmen halen ciddi bir yapısal kısıt olmaya devam ettiğini gördük. Dil eksikliğinin, Suriyelilerin hem iş imkanlarını hem de Türk toplumu ile etkileşimini ciddi şekilde kısıtladığını tespit ettik.
 
Kişisel kısıtlara baktığımız da ise ayrımcılığın en önemli kısıt olarak öne çıktığını, bunu dindarlık ve savaşın psikolojik etkilerinin  izlediğini görüyoruz. Çoğu katılımcının ayrımcılığa uğrarım korkusundan dolayı boş zaman aktivitelerini kıstığını, sorun yaşarım korkusu ile insanlarla etkileşime geçebilecekleri durumlardan kaçındığını tespit ettik. Katılımcılar, özellikle kamusal alanda maruz kaldıkları “bakışlardan” çok etkilendiklerini ifade etmişlerdir.
 
Örneğin bir baba çocuklarını parka götürmekten kaçındığını çünkü toplu ulaşıma binmek zorunda olduğunu ve burada insanların kendisine “baktığını” ifade etmiştir. Bir başka örnekte çocuğunu parka götüren bir anne çocuğunun Suriyeli olduğu için parkta dışlandığını bu nedenle gitmeyi bıraktıklarını ifade etmiştir. Bazı katılımcılar ise dini nedenlerle bazı aktivitelere katılmadıklarını ifade etmişlerdir. Örneğin hem kadın erkek karışık olması hem de müstehcen sahnelerden dolayı sinemaya gitmediğini ifade eden katılımcılar olmuştur. Benzer şekilde seküler katılımcıların ise muhafazakarların ve Suriyelilerin eğlendikleri alanları tercih etmediklerini gözlemledik.
 
Son olarak savaşın psikolojik etkileri de bazı katılımcıların sosyal hayattan çekilmelerine, yahut bu aktivitelere katılsalar bile keyif almamasına yol açmaktadır. Ailelerin dağılması, bazı aile ve akraba üyelerinin savaşta ölmesi gibi travmalar ve geleceklerinin aradan geçen on yıla rağmen belirsiz oluşu çoğu aktiviteden keyif almamalarına neden olmaktadır.  Kişilerarası kısıtlara baktığımızda ise komşu, aile, akraba ve partner eksikliğinin öne çıktığını görüyoruz.
 
Katılımcılarımız, Suriye’deki yaşamlarında kendileri için çok önemli olan komşu, aile ve akraba ziyaretlerinin Türkiye’deki hayatlarında zayıfladığını,  Türkiye’de komşuluk ilişkilerinin zayıf olduğunu, komşuların kendileri ile görüşmek istemediklerini dile getirmişlerdir. Çoğu katılımcı Türklerle ilişkilerinin yok derecesine indiğini, onlarla arkadaş olmak istediklerini fakat karşılaştıkları olumsuz tepkilerden sonra bundan ümit kestiklerini ifade etmişlerdir. Bu durum, Suriyelilerin sosyalleşmek için yerli halktan ziyade yine kendileri gibi olan Suriyelilere yönelmesine dolayısı ile aynı apartman ve mahallelerde yoğunlaşmalarına yol açmaktadır. Bu durum, uzun vadede gettolaşmaya ve paralel iki toplumun oluşmasına sebep verecektir.
 
Çalışmada, bu kısıtların her katılımcı tarafından aynı derecede tecrübe edilmediğini, bunu etkileyen sosyal sınıf, hukuki durum ve toplumsal cinsiyet gibi faktörler olduğunu tespit ettik. Yaptığım karşılaştırmalı analizlerde, katılımcıların Suriye’deki sosyal sınıflarının Türkiye’deki yaşam imkanlarını ciddi şekilde belirlediğini gördük. Yüksek gelir grubu veya eğitim seviyende olan kişilerin alt gelir grubundan olan kişilerin karşılaştığı çoğu sorun ile karşılaşmadıklarını, yahut aynı derecede etkilenmediklerini gözlemledik. Dolayısıyla vatandaşlık alabilen, güvenlikli sitelerde yaşayan, gidecekleri yerlere özel arabaları ile gidebilen, düzenli olarak yurtdışı seyahatlerine gidebilen  ve yabancı dil bilen Suriyeliler olduğu gibi bodrum katlarında yaşayan, her gün ırkçılığa maruz kalan, iş hayatında sömürülen Suriyeliler de bulunmaktadır. Bu bağlamda boş zaman aktivitelerinin hem entegrasyondaki olumlu rolüne hem de sosyal gerilimlerin ateşlenebileceği boyutunu göz ardı etmeyerek, Türkiye’nin göçmenler ve mülteciler için ciddi bir boş zaman yönetim politikası geliştirmeye ihtiyacı bulunmaktadır.
 
 
Dr. Emrah YAĞMURLU Göç Ve Diaspora Vakfı
 
Yazarın diğer yazılarına göz atmak için <a href="https://gocvediaspora.org/haber?category=emrahyagmurlu" target="_blank">tıklayınız</a>.
Kaynakça
 
Crawford, D. W., Jackson, E. L., &amp; Godbey, G. (1991). A hierarchical model of leisure constraints. Leisure Sciences, 13(4), 309–320.
DHA. (2016, August 19). Suriyelilerin “nargileli” deniz keyfi. https://www.hurriyet.com.tr/yerel-haberler/mersin/suriyelilerin-nargileli-deniz-keyfi-40201160
Erdogan-Ozturk, Y., &amp; Isik-Guler, H. (2020). Discourses of exclusion on Twitter in the Turkish Context:# ülkemdesuriyeliistemiyorum (# idontwantsyriansinmycountry). Discourse, Context &amp; Media, 36, 100400.
Hasmi, H. M., Gross, M. J., &amp; Scott-Young, C. M. (2014). Leisure and settlement distress: The case of South Australian migrants. Annals of Leisure Research, 17(4), 377–397. https://doi.org/10.1080/11745398.2014.948023
Horolets, A. (2012). Migrants’ leisure and integration. Polskie Forum Migracyjne II” Institute of Public Affairs Report, 27.
Ndofor-Tah, C., Strang, A., Phillimore, J., Morrice, L., Michael, L., Wood, P., &amp; Simmons, J. (2019). Indicators of integration framework 2019. OGL: Home Office Migration and Border Analysis Unit.
Stack, J. A., &amp; Iwasaki, Y. (2009). The role of leisure pursuits in adaptation processes among Afghan refugees who have immigrated to Winnipeg, Canada. Leisure Studies, 28(3), 239–259.
Stodolska, M. (1998). Assimilation and leisure constraints: Dynamics of constraints on leisure in immigrant populations. Journal of Leisure Research, 30(4), 521–551.
Stodolska, M. (2015). Leisure, ethnicity, race and migrations. In World Leisure Journal (Vol. 57, Issue 3, pp. 168–172). Taylor &amp; Francis.
T24. (2018). Sahilde nargile içen Suriyelilere tepki gösterdi: Neden ülkenizde savaşmıyorsunuz? T24. https://t24.com.tr/video/sahilde-nargile-icen-suriyelilere-tepki-gosterdi-neden-ulkenizde-savasmiyorsunuz,14843
 
 
<a href="#_ftnref1" name="_ftn1">[1]</a> Her ne kadar Türkçeye boş zaman aktiviteleri olarak çevrilse de, bu aktivite temelli bir tanım olmaktadır ve “leisure” kavramını tam olarak ifade etmemektedir. Leisure sadece boş zamanı ve faaliyetleri ifade etmemektedir, aynı zamanda bir duyguyu da içermektedir.

ALMANYA’NIN GÖÇ SARMALI:
Alman Göç Politikasına Genel Bir Bakış 
Almanya bir göç ülkesidir.<a href="#_ftn1" name="_ftnref1">[1]</a> Her ne kadar, bu kanıya varılması söz konusu devlet için önemli bir zaman almış olsa da şüphesiz ki, Almanya çok uzun bir süredir göç ülkesidir. Özellikle İkinci Dünya Savaşından itibaren yaşanan gelişmeler art arda sıralandığında işbu hususun hakikate ermekten başka bir çaresi kalmayacaktır.
Tarihi akışta Almanya’nın çeşitli göç akımlarına farklı şekillerde karşılık verdiği ve belirli doğrultuda bir politika geliştirdiği görülmektedir.<a href="#_ftn2" name="_ftnref2">[2]</a> AB ülkeleri arasında göç hareketliliğinin zirvelerini gören Almanya’nın göç politikalarındaki tarihsel gelişiminin seyri, söz konusu devletin politik kaygılarıyla da paralel gelişmiştir. İlk etapta ulusal / ırksal bir çizgide göç yaklaşımına sahip olan Almanya’nın günümüze doğru geldikçe bu fikirden uzaklaştığından mı yoksa geliştirerek pekiştirdiğinden mi söz edileceği hususu, bir noktada muamma olarak var olacaktır. Özetle, Alman siyaseti göçmenlere ve göç olgusuna geliştirdiği pratik çözümler ile bir ideolojinin resmini ortaya koymaktadır.
Bazı pratik örneklerden yola çıkılarak Alman göç siyasetine tepeden bir bakış sağlamak mümkündür. Daha detaylı ve derinlemesine irdelenmiş bir çalışmada ise söz konusu bu politikaların arka planını görmek daha olasıdır.
TARİHTE GÖÇ VE ALMAN POLİTİKALARI
Başlangıçta ifade etmekte fayda var ki; Almanya, göç olgusu ile tarih boyunca 3 önemli noktada sınanmıştır: Birleşme öncesi dönem, İkinci Dünya Savaşından Petrol Krizine kadarki dönem, Petrol Krizinden Alman bloklarının birleşmesine kadar olan dönem ve günümüz.<a href="#_ftn3" name="_ftnref3">[3]</a> Göç hareketi tüm bu tarihsel süreçte kontrol altında tutulmaya çalışılmış ve devlet adeta göçün zararlarından muhafaza edilmek istenmiştir.
Söz konusu korumacı bakışı, yaygın kullanımı ile “Secure Borders, Safe Haven” şeklinde ifade etmek oldukça açıklayıcıdır. Bu bakış açısının göçler karşısında tüm dünyanın sahiplendiği, belki açıktan değil ama gizli gizli yürüttüğü bir politika olduğunu söylemek de kaçınılmazdır.<a href="#_ftn4" name="_ftnref4">[4]</a> Gerçekten de özellikle Almanya siyaseti yakından incelendiğinde cennet devletin, güvenli sınırlardan geçtiği inancı oldukça büyük bir yer kaplamaktadır.
12 milyon etnik Alman’ın göç etmek zorunda bırakıldığı 2. Dünya Savaşı sonrası dönemde, 1949 yılında Grundgesetz ile zulüm görenler sığınma hakkıyla tanışmıştır.<a href="#_ftn5" name="_ftnref5">[5]</a> Buradaki gelişmeler neticesinde, etnik olarak Alman olanlar kendi ülkelerine dönebilmiştir. Bu, hem Almanya’nın milliyetçi siyasetini gözler önüne sermekte hem de bu dönemde nüfus artışının istenen düzeyde sağlanamadığını açığa vurmaktadır. Tam olarak bu noktada işgücü anlaşmaları ile birlikte Almanya’nın göçmenler arasında ciddi bir bölümünü kapsayan Türklerin hikayesi başlamaktadır.<a href="#_ftn6" name="_ftnref6">[6]</a> Yine Almanya’nın koruyucu göç politikasını örneklerle izah etmek maksadıyla şu hususa yer vermekte fayda vardır: Almanya, Türk kökenli göçmenler için çifte vatandaşlık uygulamasının önünü kapamış, vatandaşlık geçişlerini zor koşullara bağlamış ve “Vicdan Testi” gibi insan onurunu zedeleyici uygulamalara yer vermiştir.<a href="#_ftn7" name="_ftnref7">[7]</a> Buradan anlaşılan şudur ki, Türk kökenli bir kişi Alman vatandaşlığı için Alman kültürünü tam ve noksansız sahiplenmesinin yanı sıra göçmenlikten öyle bir sıyrılmalıdır ki buraya göç ettiği uyruk ülkesiyle olan bağlarını koparmalıdır.
Uluslararası hukukta kabul gördüğü üzere, vatandaşlık gibi bir konuda devletin mutlak yetkisi olduğu bir gerçektir. Fakat bu konuyu biraz daha aydınlatmak için Almanya’nın örneğin iş piyasasında göçmenlere yönelik uygulamalarına değinilebilir. Almanya bir bütün olarak göçmenlere yönelik aşamalı bir uygulama hayata geçirmektedir. Çalışma hayatında da bu durum aynı şekilde karşımıza çıkmaktadır. Almanlar ve “devlet tarafından sağlanan özel çalışma izni olan ayrıcalıklı yabancılar” için çalışma izni ve çalışma hayatının koşulları bakımından pek de bir sorundan bahsedilemeyecektir. Fakat öte tarafta özellikle üçüncü dünya ülke vatandaşlarının çalışma iznine dahi sahip olmaları oldukça detaylı koşullara bağlanmıştır. Neticede sağlanan çalışma izni de sınırlı ve sürelidir. O kadar ki, üçüncü dünya uluslarından bir kişinin herhangi bir işe girmesi, az önce adı geçen Alman ve ayrıcalıklı yabancıların orada olmamasına bağlı olduğu dahi tespit edilebilmektedir.<a href="#_ftn8" name="_ftnref8">[8]</a>
Bu gibi zorlayıcı koşullar göçmenlerin ekonomik, psikolojik ve eğitim anlamında geride kalmasına ve başarıyı farklı yollarla elde etme çabasına kadar gitmektedir. Entegrasyon çalışmalarının geride kaldığı ve bunun yerini zorlayıcı- sınırlandırıcı göç politikalarının aldığı bir sistemde göçmenlerin dezavantajlı bir statüye düşmesi kaçınılmaz olacaktır. Bugün dahi Almanya’da Türklerin veya benzeri pozisyonda olan Pakistanlıların bu noktaya gelmesinde sözde koruyucu yabancı politikaları rol oynamıştır.
Öte yandan belirtmekte fayda var ki, Almanya entegrasyon çalışmalarında ciddi gelişmelere haiz de bir ülkedir. Yukarıda bahsettiğimiz olumsuz hususları bir anlığına geride bıraktığımızda, “misafir işçi” denerek kalıcılıklarının dahi kabul edilmediği ve bu nedenle hiçbir çalışma yapılmadığı dönemi de saymazsak, Almanya, göçmenlerin bir yaşam kurma gayretini fark ettiği anda entegrasyon çalışmalarını genişletmiştir. Örneğin, oluşturulan Ulusal Entegrasyon Planı ile çalışma, eğitim öğretime, istihdama ve kültürel entegrasyon konusunda ciddi bir yoğunlaşma meydana gelmiştir.<a href="#_ftn9" name="_ftnref9">[9]</a> Bu kapsamda kurslar düzenleyen Alman Hükümeti bu kursları ülke çapında yaymış ve zorunlu hale getirmiştir.
Söz konusu entegrasyon kurslarında belli başlı bazı hususlar yer almaktadır. Bunların en önemlileri elbette Alman değerlerinin ve kültürünün öğretilmesi ile göçmenlerin Almanca dil bilgisini belli bir düzeye ulaştırılmasıdır.<a href="#_ftn10" name="_ftnref10">[10]</a> Özellikle Almanya’da belli bir süreden fazla kalacağı kesin olan göçmenlerin Almancayı iyi düzeyde bilmesi beklenmektedir.
Her ne kadar, tüm bu çalışmalar göçmenlerin bir kısmı tarafından “asimilasyon çalışması” olarak görünüyor olsa da özellikle bu kadar milliyetçi bir hükümetin böyle bir çabaya girmesi anlamlandırılabilir durmaktadır. Böylece Almanya’da yaşayan Almanlar ile ayrıcalıklı yabancıların, sözde üçüncü dünya uluslarından gelen göçmenler ile birlikte yaşamasının orta noktası aranmıştır.
Almanya, göç meselesiyle sürekli olarak sınanmaya devam eden bu uğurda ciddi ve karmaşık bir yabancılar hukuku / politikası inşa etmiş bir devlet olarak karşımızda durmaktadır. Fakat göç meselesinin ciddiyeti ve zorluğu da gerçekten hafife alınmayacak bir meseledir. Michael Walzer’a göre yurttaşların, yurttaş olmayanlar ve yabancılar üzerindeki tahakkümü, muhtemelen insanlık tarihindeki en barbar despotluk biçimidir.<a href="#_ftn11" name="_ftnref11">[11]</a>
Almanya da bu meselelere karşı birçok Avrupa ülkesi ile benzer bir refleks geliştirmiş ve iki şekilde karşılık vermiştir: 1) Polisiye ve güvenlik tedbirleri yoluyla ülkelere girişlerde göçmenlere sıkı kontrol ve seçme mekanizmaları inşa etmek; (2) Yasalar yoluyla göçmenlere yönelik olarak hakları farklılaştırmak ve tabakalı hale getirmek.<a href="#_ftn12" name="_ftnref12">[12]</a>
Grundgesetz’in (Temel Yasa) ilk maddesinin ilk cümlesi “Die Würde des Menschen ist unantastbar.” diye başlar: İnsan onuru dokunulmazdır. Böylesi bir başlangıç ile yasa inşasına girişen bir hukukun, yabancı – göçmen – yurttaş ayrımı (?) yaparken en üst mertebede tuttuğu insan onurunu her fırsatta hatırlaması olağan ve beklenendir.
  Av. Emrehan Parlak Göç Ve Diaspora Vakfı
 Yazarın diğer yazılarına göz atmak için <a href="https://gocvediaspora.org/haber?category=EmrehanParlak" target="_blank">tıklayınız</a>.
Kaynakça
Altan, Hale Nur, ve Muhammet Musa Budak. "İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Almanya Göç Politikalarının Dönüşümü." Gaziantep University Journal of Social Sciences 22, no. 4 (2023): 1409–1423.
Güllüpınar, Fuat. "Almanya’da Göçmen Politikaları ve Türkiyeli Göçmenlerin Trajedisi: Yurttaşlık, Haklar ve Eşitsizlikler Üzerine." Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14, no. 1 (2014): 1–16.
Morris, Lydia. "New Labour's Community of Rights: Welfare, Immigration and Asylum." Journal of Social Policy 36, no. 1 (2007): 39–57.
Sachverständigenrat für Integration und Migration (SVR) gGmbH. Migration und Integration: Entwicklungen von 2019–2024. Zahlen und Fakten zum SVR-Jahresgutachten 2024. Berlin: Neue Promenade 6, 10178, 2024.
<a href="#_ftnref1" name="_ftn1">[1]</a> Sachverständigenrat für Integration und Migration (SVR) gGmbH. Migration und Integration: Entwicklungen von 2019–2024. Zahlen und Fakten zum SVR-Jahresgutachten 2024. Berlin: Neue Promenade 6, 10178, 2024. S.1
<a href="#_ftnref2" name="_ftn2">[2]</a> Altan, Hale Nur, ve Muhammet Musa Budak. "İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Almanya Göç Politikalarının Dönüşümü." Gaziantep University Journal of Social Sciences 22, no. 4 (2023): 1411
<a href="#_ftnref3" name="_ftn3">[3]</a> Altan, Hale Nur, ve Muhammet Musa Budak. "İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Almanya Göç Politikalarının Dönüşümü." Gaziantep University Journal of Social Sciences 22, no. 4 (2023): 1411
<a href="#_ftnref4" name="_ftn4">[4]</a> Güllüpınar, Fuat. "Almanya’da Göçmen Politikaları ve Türkiyeli Göçmenlerin Trajedisi: Yurttaşlık, Haklar ve Eşitsizlikler Üzerine." Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14, no. 1 (2014): 1
<a href="#_ftnref5" name="_ftn5">[5]</a> Altan, Hale Nur, ve Muhammet Musa Budak. "İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Almanya Göç Politikalarının Dönüşümü." Gaziantep University Journal of Social Sciences 22, no. 4 (2023): 1412
<a href="#_ftnref6" name="_ftn6">[6]</a> Sachverständigenrat für Integration und Migration (SVR) gGmbH. Migration und Integration: Entwicklungen von 2019–2024. Zahlen und Fakten zum SVR-Jahresgutachten 2024. Berlin: Neue Promenade 6, 10178, 2024.
<a href="#_ftnref7" name="_ftn7">[7]</a> Güllüpınar, Fuat. "Almanya’da Göçmen Politikaları ve Türkiyeli Göçmenlerin Trajedisi: Yurttaşlık, Haklar ve Eşitsizlikler Üzerine." Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14, no. 1 (2014): 7
<a href="#_ftnref8" name="_ftn8">[8]</a> Güllüpınar, Fuat. "Almanya’da Göçmen Politikaları ve Türkiyeli Göçmenlerin Trajedisi: Yurttaşlık, Haklar ve Eşitsizlikler Üzerine." Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14, no. 1 (2014): 9
<a href="#_ftnref9" name="_ftn9">[9]</a> Altan, Hale Nur, ve Muhammet Musa Budak. "İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Almanya Göç Politikalarının Dönüşümü." Gaziantep University Journal of Social Sciences 22, no. 4 (2023): 1415
<a href="#_ftnref10" name="_ftn10">[10]</a> Altan, Hale Nur, ve Muhammet Musa Budak. "İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Almanya Göç Politikalarının Dönüşümü." Gaziantep University Journal of Social Sciences 22, no. 4 (2023): 1416
<a href="#_ftnref11" name="_ftn11">[11]</a> Morris, Lydia. "New Labour's Community of Rights: Welfare, Immigration and Asylum." Journal of Social Policy 36, no. 1 (2007): 39–57.
<a href="#_ftnref12" name="_ftn12">[12]</a> Güllüpınar, Fuat. "Almanya’da Göçmen Politikaları ve Türkiyeli Göçmenlerin Trajedisi: Yurttaşlık, Haklar ve Eşitsizlikler Üzerine." Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14, no. 1 (2014): 3

Almanya'nın Göçmen Politikasının Gelişimi ve Gelecek Perspektifi
 
Post modern uluslararası ilişkilere geçiş sürecinde iki kutuplu dünyanın sona ermesinin akabinde Soğuk Savaş döneminde askeri teknoloji alanına yapılan yatırımların ulaşım, bilişim ve iletişim sektörüne entegre edilmesi, ulus devletler arası sınırların silikleşmesine ve kıtalar arası nüfus hareketliliğinin artmasına yol açtı.
Berlin Duvarı’nın yıkılması ile birlikte Doğu Almanya’nın başarısız devletçi kalkınma politikasının da olumsuzlukları, göçmenlere bakış açısını etkiledi. Tek bir toprak parçası içerisinde devlet sistemini tabandan tavana doğru olacak şekilde yeniden oluşturan Almanya, demografinin en önemli unsuru olan göçmenleri ise misafir işçi statüsünde değil toplumsal yapının asli unsurlarından biri olarak tanımlamaya başladı. Bu çerçevede, vatandaşlık politikalarının oluşum sürecinde “etnik ulus” (Volksnation) tanımının, Almanya sınırları içerisinde doğan tüm 2000 yılı sonrası doğum temelli vatandaş politikası ile dönüştürülmesi ‘etnik Alman’ modelinin daha kapsamlı bir sosyolojik tanımlama ile meşruiyet kazanmasını sağladı. Bu doğrultuda kendini yeniden organize eden devlet yapısı için en önemli faktör olan iş gücü ihtiyacının, sosyal uyum tanımlamalarının araçsallaştırılması sonucu göçmenlerle karşılanması küreselleşme politikalarının da etkisi ile Alman siyasetinin ve sosyolojisinin ana gündem maddesi konumuna geldi.<a href="#_edn1" name="_ednref1">[i]</a>
Sosyal uyum çerçevesinde geliştirilen politikaların sosyolojik düzlemde uygulama süreci, birçok farklı kültürün hızlı entegre olma hedefi nedeni ile alt kültür çatışmalarına neden oldu. Alt kültür düzeyinde yaşanan çatışmaların özellikle tarihsellik perspektifinden yeniden yorumlanıp propaganda sürecine dahil edilmesi ise, uyum politikalarının kültürel boşluğunu ortaya koydu. Bu noktadan sonra ise Alman hükûmetleri, Almanya’da dünyaya gelen göçmen çocuklarının tek bir Almanya kültürel ve sosyal kimliği altında birleşmesi stratejisi doğrultusunda 2004 yılında kültürel vatandaşlık kavramı ile entegrasyona yeni bir perspektif kazandırdı.<a href="#_edn2" name="_ednref2">[ii]</a>
Nükleer silahlanmanın her geçen gün ulus devletleri yok edecek boyuta evrilmesi sonucu sıcak çatışmaların yerine bölgesel/yerel aktörlerin çatışma içinde tutulması politikasının tercih edilmesi, küresel ekonomik sistemin de kısmi olarak sürdürülebilirliğini sağladı. Ancak küreselleşmenin ve ulus devlet sınırlarının silikleşmesinin de etkisi ile birlikte nüfus hareketliliğinin kontrol edilebilirliğinin oldukça zorlaşması, Kıta Avrupası devletlerinin de ulusal güvenlik stratejilerinde ve toplum kontrol mekanizmalarında birçok değişmelere yol açtı.
Arap Baharı’nın en yıkıcı aşaması olan Suriye İç Savaşı’nın meydana getirdiği kitlesel göçmen ve mülteci hareketliliği ise 2015 yılında Almanya’nın “hoş geldin kültürü” (Willkommenskultur) projesi adı altında yeni bir strateji geliştirmesini tetikledi. Özellikle 2015 yılı sonrası toplamda 23 milyonluk yaşlı bir nüfusa sahip olan Almanya, nüfus artış hızının da azalması sonucu küresel göç destinasyonu konumuna gelmiştir.<a href="#_edn3" name="_ednref3">[iii]</a> Eş zamanlı olarak Orta Doğu’daki ve Rusya-Ukrayna arasındaki bölgesel çatışmaların enerji maaliyetlerini yükseltmesi, Çin’in sanayi üretimindeki artış hızında Almanya’yı geride bırakması ile birlikte Alman ekonomisini zayıflatması sonucu aşırı sağ hareketlerin ve Neo-Nazizmin güç kazanması da dikkat çekici olmuştur.
Almanya İçin Alternatif (AfD) gibi aşırı sağ partilerin göçmen karşıtı söylemlerle kamuoyunda önemli destek bulmasının son eyalet seçimlerinde meşruiyet kazanması, Almanya hükûmetini göçmen politikasının iş gücü ihtiyacını karşılama ve kalkınma modelinin başarılı olma hedefine yeni bir perspektif kazandırması gerekliliğini ortaya koymuştur. Bu anlamda Alman hükûmetininin 2018 yılında çerçevesini genişleterek yeniden uygulamaya koyduğu Hoşgörü ve Demokrasi için Ulusal Program’ı(Nationale Aktionsplan für Toleranz und Demokratie), demokratik değerleri merkeze alan ve Alman toplumu ile göçmenlerin entegrasyonuna yeni model kazandıran önemli somut adım olarak ortaya çıkmıştır.
İlk somut adım olarak 2023 yılının Haziran ayında Almanya İçişleri Bakanı Nancy Faeser’in öncülüğünde uygulamaya konan yeni yasa reformu sonucu, Almanya’da uzun süre ikâmet eden kişilerin Alman çalışma izni ve Alman vatandaşlığı alma konusunda erişim gücü artırıldı. Reform sonucu ikâmet süresi şartının sekiz yıldan beş yıla düşürülmesinin yüksek derecede uyum şartı ile daha da kısaltılmasının meydana getirdiği motivasyon, göçmenlerin Alman sosyolojisinde ve ilerleyen dönemlerinde Alman siyasetindeki gücünün artmasına kaçınılmaz olarak etki edecektir. Ek olarak çifte vatandaşlık hakkının da tanınması ile birlikte Alman ekonomisinin Çin ekonomisinin elinde bulundurduğu, sanayi kalkınması perspektifinden  talebi karşılama gücünü yeniden kazanması hedefleniyor. Alt kültür düzleminde yaşanan etnosentrik çatışmaların da vatandaşlığın elde edilmesi ile zayıflatılacağı düşüncesi ve stratejisi Alman hükûmetinin gelecek dönemde de politika oluşum sürecinin merkezinde yer alması kaçınılmaz.
Ancak Alman ekonomisinin hızla kalkınma stratejisi ve kültürel-sosyolojik entegrasyonun güçlendirilmesi hedefinin yanı sıra çalışma izni ve vatandaşlık hakkının elde edilmesinin kolaylaştırılmasının Alman toplumu içerisinde AfD öncülüğünde aşırı sağ, şovenist ve milliyetçi oluşumları güçlendirmesi bekleniyor. Özellikle toplumda aşırı sağın yükselmesine paralel olarak, vatandaşlığı elde eden göçmen sınıfının Alman toplumu ile entegre olmak yerine paralel toplumları (Parallelgesellschaften) oluşturma potansiyeline sahip olmaları da Almanya’da göçmen toplumların temel hak ve özgürlüklerinde önemli tehditleri meydana getirmesi oldukça olası.<a href="#_edn4" name="_ednref4">[iv]</a> 2021 yılında Die Welt’te yayımlanan raporun göçmenlerin Almanca dil kursu ve entegrasyon programlarına katılım göstermede isteksiz olduklarını ve kendi kültürel bölgelerinde topluma katılma süreçlerini devam ettirmeye çalıştıklarını ortaya koyuyor. 7 Ekim 2023 yılında başlayan ve küresel siyasi sistemde önemli çatlaklar meydana getiren İsrail-Filistin krizinin de Avrupa'ya taşınması ile birlikte ek olarak Almanya’da yeni paralel toplumlar (Parallelgesellschaften) oluşumunun güçlendirilme olasılığı, Alman hükûmetinin gelecek dönemde sosyal uyum ve entegrasyonun korunmasına yönelik politikalara daha fazla ağırlık vereceğini gösteriyor.
 
Muhammed Enes Danalıoğlu Göç Ve Diaspora Vakfı
 
<a href="#_ednref1" name="_edn1">[i]</a> Triadafilopoulos, Triadafilos, and Karen Schönwälder. “How the Federal Republic Became an Immigration Country: Norms, Politics and the Failure of West Germany’s Guest Worker System.” German Politics &amp; Society, vol. 24, no. 3 (80), 2006, pp.12 JSTOR, http://www.jstor.org/stable/23742736. Accessed 7 Nov. 2024.
<a href="#_ednref2" name="_edn2">[ii]</a> Münz, Rainer and Ralf E. Ulrich. “Immigration and Citizenship in Germany.” German Politics and Society 17 (1999): pp.5
<a href="#_ednref3" name="_edn3">[iii]</a> Laubenthal, B. (2019). Refugees Welcome? Reforms of German Asylum Policies Between 2013 and 2017 and Germany’s Transformation into an Immigration Country. German Politics, 28, pp.418
<a href="#_ednref4" name="_edn4">[iv]</a> <a href="https://www.welt.de/politik/deutschland/plus243782209/Berlin-Wie-Parallelgesellschaften-die-Hauptstadt-zerfleddern.html">https://www.welt.de/politik/deutschland/plus243782209/Berlin-Wie-Parallelgesellschaften-die-Hauptstadt-zerfleddern.html</a> (Son Erişim Tarihi: 7 Kasım 2024)
 
 
Yazarın diğer yazılarına göz atmak için <a href="https://gocvediaspora.org/haber?category=menesdanalioglu" target="_blank">tıklayınız</a>.

GÖÇMENLERİ DİASPORA GÖZÜYLE OKUMAK
Göç insanlık tarihi boyunca, her dönem ve coğrafyanın tekraren şahitlik ettiği bir olgudur. Savaş, kıtlık, eğitim, ekonomik gereklilikler vb. farklı sebeplerle, doğup büyüdükleri vatanlarını terk ederek yeni bir mekânda hayata tutunma gayretindeki insanlar göçmen olarak tanımlanır. Kendi ana vatanıyla olan bağlarını da koruyarak, bulunduğu yerdeki imkân ve gücüyle, kendi ana vatanıyla olan bağını güçlendirme gayretinde olan kişi ve topluluklar ise diaspora olarak tanımlanır.
 
Birleşmiş Milletler (BM) Uluslararası Göç Örgütü (IOM) verilerine göre dünyadaki göçmen varlığı 2022 yılı itibariyle 281 milyona ulaşmış ve dünya nüfusunun %3,6’sını oluşturmaktadır. ABD merkezli araştırma şirketi Gallup’un 2015-2017 yılları arasında 152 ülkede yaptığı araştırmaya göre dünyada 750 milyon insanın bir fırsat bulması durumunda başka bir ülkeye göç etmek istediği görülmektedir. Yapılan çalışmaya göre 160 milyon kişi ABD, 47 milyon kişi Kanada, 42 milyon kişi Almanya, 6 milyon kişi de Türkiye’ye göç etmek istemektedir. Aynı şirketin 2021 yılında 122 ülkede yaptığı araştırmaya göre ise imkân bulabilirse başka bir ülkeye göç etmek isteyenlerin oranı yetişkin nüfusun %16’sı (yaklaşık 900 milyon)’ a çıktığı görülmektedir. Bu tablo dünyadaki göçmen varlığının artık tüm dünya için kabul edilmesi gereken bir gerçeklik olduğu ve göçmen hareketliliğinin önümüzdeki süreçte de devam edeceğini göstermektedir.
 
Göçmen varlığı tarih boyunca her ülke için bir yandan problem ve tehditler içerirken, diğer taraftan güç ve fırsatlar içerir. Yükselen her medeniyet göçmen varlığının güç ve fırsatlarına odaklanarak bu varlığı ortak bir gelecek yolunda değerlendirerek yükselmiştir. Selçuklu, Osmanlı, ABD tecrübesi bu konuda ilk akla gelen örneklerdir. Türkiye’nin sahip olduğu göçmen varlığını diaspora gözüyle görerek değerlendirmesi ve bu varlığın ekonomik, ticari, siyasi, diplomatik alandaki güçlerinden faydalanılması Türkiye’nin küresel bir güç olması yolunda oldukça önemli bir fırsattır.
 
Diaspora olgusu uzun bir dönem Türkiye’de, Yahudi diasporasının ABD’deki lobi gücü ve Ermeni diasporasının Avrupa- ABD’deki Türkiye aleyhine yürüttüğü lobicilik faaliyetleri etrafında duyulan bir kavramdı. Fakat son dönemde, özellikle Avrupa’daki Türk Diasporası ile ilgili çalışmalar bu kavrama yeni bir anlam ve zemin kazandırmıştır. Arap Baharı sonrası dönemde Türkiye bölge ülkelerinden gelen yoğun göçmen hareketliliği ile karşı karşıya kalmıştır. Yeni gelen göçmen grupları içinde birçok farklı ülkeden siyasetçi, akademisyen, kanaat önderi, iş insanı artık Türkiye’de yaşamaya başlamış ve kendi ana vatanıyla ilgili çalışmalarını Türkiye merkezli olarak yürütmektedir. Türkiye’de kurdukları sivil toplum kuruluşları ile insani yardım, eğitim, strateji ve düşünce üretimi gibi birçok alanda faaliyet yürüten bu diaspora grupları Türkiye Cumhuriyeti için yeni bir tecrübe olarak ortaya çıkmıştır.
 
İnsan toplulukları göçmen tanımlaması ile görüldüğünde kriz ve riskler üzerinden değerlendirilmekte ve eğitim sorunu, dil sorunu, iskan problemleri, demografik tehditler akla gelen ilk gündem maddeleri olmaktadır. Aynı insan topluluklarını diaspora olarak değerlendirmeye başladığınızda ise güç ve fırsatlar üzerinden farklı bir değerlendirme noktasına odaklanılmakta ve ekonomik güç, ticari ilişki ağı, diplomasi imkânı, uluslararası ilişki fırsatları gibi konular öne çıkmaktadır. Türkiye özellikle son 13 yıldır karşı karşıya kaldığı göçmen varlığını bugüne kadar “göç” kavramı çerçevesinde tartışmış ve mevcut politikalarını da bu düzlemde yaşanan krizler ve tehdit algıları üzerine inşa etmiştir.  Türkiye bir taraftan dünyanın her bölgesinde günden güne sayısı artan büyükelçilikler, Yunus Emre Enstitüsü, YTB, TİKA, Maarif Vakfı faaliyetleri ile tüm dünya için cazibesi yükselen bir güç olarak çekim merkezi haline gelmiştir. Tüm bu politikalar ile artan Uluslararası Öğrenci varlığı, düzenli göçmen hareketliliği, yükselen turist sayılarının Türkiye için faydası; son yıllarda ekonomik zorluklar yaşayan topluma anlatılamamış ve yanlış bilgiler üzerine inşa edilen kurgulanmış göçmen düşmanlığı önce toplumu, sonra bürokrasi ve siyaseti, en son olarak da akademi dünyasını etkisi altına almıştır. Artık Türkiye’de göç meselesinin gerçekliği konuşulamaz hale gelmiş ve Türkiye’den ayrılan veya gönderilen her yabancının, ülkemize içeride ve dışarıda vereceği zararlar görmezden gelinerek politika üretilme noktasına varılmıştır. İçerideki yabancı varlığını ve yabancı hareketliliğini azaltma hedefli bu politikalar ile her türlü göçmen grubu için Türkiye’de yaşam adım adım zorlaştırılmıştır. Bu durum Türkiye’deki çeşitli ülkelerden gelmiş Uluslararası Öğrenciler, iş insanı, siyasetçi, bilim insanı gibi nitelikli göçmen gruplarını da etkilemiş ve 100 binlerle ifade ettiğimiz insan Türkiye’den ayrılarak farklı ülkelere gitmeyi tercih etmiştir.  
Küresel bir güç olma yolundaki Türkiye hedeflerine ulaşmak için güçlü bir ekonomi, nitelikli insan kaynağı, çok çeşitli ve yaygın bir ilişki ağına sahip olmak durumundadır. Bu hususta rakibi olan ülkeler incelendiğinde tüm dünyadaki insan varlığı ve ekonomik varlıkları değerlendirdikleri ve bu varlıklardan daha fazla faydalanabilmek için ilişki ağlarını tüm dünyada birbirleriyle rekabet edercesine inşa ettikleri görülmektedir. Küresel bir güç olmak isteyen hiçbir ülkenin bunu dışarıya kapalı ve sadece kendi kaynaklarından faydalanarak başarması mümkün değildir. Gerek tarihte yükselen medeniyet örnekleri gerekse bugün ki dünyada yaşanan rekabet ortamında yükselen güçler incelendiğinde bunu görmek mümkündür. Türkiye iç politik zemini yeniden küresel güç olma yolundaki hedeflerine yönlendirmeli ve gerek iç gerekse dış politikasını bu düzlemde bir uyum içinde inşa etmelidir.
 
Bu bağlamda göç politikamız da Türkiye’nin ekonomik gücü ve yetişmiş insan gücünü artıracak bir yöntemi inşa etmek üzere yeniden değerlendirmeli ve iç politika ürünü olarak yürütülen kısıtlayıcı göç politikalarının küresel iletişim aygıtlarıyla tüm dünyadaki ilişki ağımıza zarar verdiği göz önüne alınmalıdır. Unutulmamalıdır ki Türkiye’de istemediğimiz ve gitmesi için uğraştığımız her bir göçmen Suriye’de ve Libya’da askerimizle birlikte teröre karşı savaşan veya Yemen’de, Sudan’da, Somali’de, Astana’da, Afganistan’da ve bilumum kriz bölgelerinde masadaki diplomatlarımızın yanındaki müttefiklerimizin akrabasıdır, komşusudur, arkadaşıdır, soydaşıdır, hemşerisidir. Dolayısıyla Türkiye’de bir göçmene veya herhangi bir yabancıya; kötü muamelede bulunan, ötekileştiren, aşağılayan, hakaret eden, yok sayan kim varsa aslında farkında olarak veya olmayarak; Türkiye’nin faydalanmakta olduğu ekonomik varlıktan Türkiye’yi mahrum etmek isteyenlere hizmet ediyor, Türkiye’nin faydalanması muhtemel nitelikli insan kaynağının Türkiye ile olan bağlarına zarar veriyor, farklı coğrafyalardaki müttefiklerimizle aramızdaki ilişkinin bozulmasına zemin hazırlıyor demektir.
 
Göç ve Diaspora Vakfı olarak; bürokrasiden siyasete, akademiden sokaktaki her bir ferde kadar tüm Türkiye’yi göçmenleri diaspora gözüyle okumaya davet ediyoruz. Çünkü ancak o zaman dünyadaki birçok ülkeden Türkiye’yi tercih edip burada bizimle yaşamak isteyen bu insanların ülkemize sağladığı faydaları görmeye başlar; küresel bir güç olma yolculuğumuzda bize sağlayacakları güç ve fırsatları değerlendirme imkânı bulabiliriz. Bu doğrultuda vakfımızca hazırlanan “Türkiye Göçmen Hareketliliği (2016-2023) raporunda da vurgulandığı üzere Türkiye’deki sığınmacı varlığının geleceklerini öngörebilecekleri bir statüye taşınması ve özellikle Türkiye’de doğup, büyümüş, eğitim görmüş genç neslin üretim çağına geldiklerinde bu ülkenin büyümesine katkı sunacak ve kendi geleceklerini bu ülkenin geleceği ile birlikte görebilecekleri göçmenlik statüsünün önünün açılması ile bu güç ve fırsatlardan faydalanmamızın önündeki en önemli engellerden birini kaldırmış olacağız. 
 
Recep Seyyar Göç Ve Diaspora Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı
 
Yazarın diğer yazılarına göz atmak için <a href="https://gocvediaspora.org/haber?category=recepseyyar" target="_blank">tıklayınız</a>.